لوتکەی بەغدا؛ بەرەو ڕێبازێکی نوێی عەرەبی

بەغدا لوتکەی عەرەبی لە چرکەساتێکی نائاسایی کە ناوچەکەمان پێیدا تێدەپەڕێت لەخۆ دەگرێت، چرکەساتێکی گۆڕانکارییە گەورەکان، ململلانێی کراوە و ئاڵەنگارییە ناوچەییە ئاڵۆزەکان. بەڵام بەغدا، کاتێک پێشوازی لە سەرکردە عەرەبەکان دەکات، تەنها وەکو کۆبوونەوەیەکی پرۆتۆکۆڵی نایبینێت، بەڵکو وەک خاڵێکی جیاکەرەوە و دەرفەتێکی مێژوویی بۆ نوێکردنەوەی پڕۆژەی کاری هاوبەشی عەرەبی، گەڕاندنەوەی دەستپێشخەری و چەسپاندنی پێگەی جیهانی عەرەبی وەک هێزێکی کاریگەر، نەک مەیدانێک بۆ ململلانێ دەبینێت.

حکومەتەکەم قۆناغێکی ئاڵۆزی بەڕێوەبردووە کە بە ئاڵەنگارییە گەورە ناوچەییەکان و ئەو فشارە فرە ڕەهەندەی کە جەنگی غەززە سەپاندوویەتی بەسەر وڵاتانی عەرەبی، چ لە ڕووی سیاسی یان جەماوەری یان دیپلۆماسی. لە هاوسۆزییەکی گەورەوە کە هاوکێشەکانی ئاسایشی سەپاندووە، لە ڕێگەی سیاسەتی گەشەسەندنی بەرزەفڕەوە لە لاوازییەوە گواستراوینەتەوە بۆ پتەوی.

لوتکەی عەرەبی لە بەغدا لە چوارچێوەی گۆڕانکاریدا دێت. ئەمە ساتەوەختێکە کە ئیرادەی نیشتمانی عێراقی لەگەڵ هیوای گشتی عەرەبی بۆ تێپەڕبوون لە ناکۆکییەکان و هەنگاونان بەرەو دروستکردنی سیستەمێکی هاوکاری عەرەبی کاریگەر و گشتگیر یەک دەگرنەوە. ئێمە ئەمڕۆ پێویستمان بە گوتارێکی عەرەبی بەرپرسیارانەیە، کە پشت بە واقیعیی سیاسی ببەستێت و باوەڕی وابێت کە هاوپشتی مانای یەکسانی نییە، بەڵکو ڕێزگرتنە لە تایبەتمەندییەکان لە چوارچێوەی یەکێتی ئامانج و چارەنووسدا.

عێراق وای دەبینێت کە بەهێزکردنی کاری عەرەبی لە بەهێزکردنی پەیوەندییەکان لە نێوان پایتەختە عەرەبییەکان، لە کەنداوەوە بۆ ئۆقیانووس، لەسەر بنەمای ڕێزی دووقۆڵی و دەستوەرنەدان لە کاروباری ناوخۆ و چالاککردنی دیالۆگی ڕاشکاوانە و بوونیادنەر و یەکخستنی هەڵوێستەکان لە پرسە نێودەوڵەتییەکان دەست پێدەکات. هەڵکەوتەی جوگرافی ستراتیژی جیهانی عەرەبی و سامانە گەورەکانی و گەنجە خواستبەرزەکانی و میراتی شارستانی، هەموویان توانایەکی گەورەی پێدەبەخشن بۆ گۆڕان بۆ هێزێکی سەربەخۆ و هاوسەنگ لەسەر گۆڕەپانی نێودەوڵەتی.

ئەو ئاڵەنگارییانەی کە ڕووبەڕوومان دەبنەوە - لە دەستدرێژی بەردەوامی ئیسرائیلی بۆ سەر غەززە و کەناری ڕۆژئاوا و لوبنان و سووریا، تا دابەشبوونی ناوخۆیی لە هەندێک وڵاتی عەرەبی، تا دەستێوەردانی ناوچەیی و نێودەوڵەتی - نەک تەنها هەڕەشە لە ئاسایشی ئەم گەلانە دەکات، بەڵکو هەڕەشە لە ئیرادەی بەکۆمەڵمان وەک نەتەوەیەک دەکات. لێرەوە، ئێمە دەبینین کە کاتی ئەوە هاتووە دەستپێشخەرییەکی عەرەبی یەکگرتوو دەست پێبکەین، کە لە ڕەهەندی مرۆیی تێپەڕ دەبێت بۆ پشتگیریکردنی بوونیادنانی دەوڵەتی نیشتمانی لەسەر بنەمای دەستوور و شکۆمەندی و فرەیی.

لە ساتێکدا کە بەشداری کاریگەری نێودەوڵەتی بۆ بەرژەوەندی گەلانی ناوچەکە لە ئارادا نییە، گرنگی هەبوونی ستراتیژیەتێکی گەشەپێدانی عەرەبی گشتگیر زیاد دەکات. بۆیە، عێراق بانگەشە دەکات بۆ پەیڕەوکردنی ڕێبازێکی ئابووری تەواوکاری کە نایەکسانی لە گەشەسەندندا چارەسەر دەکات و توانای بەکۆمەڵ بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی قەیرانەکانی خۆراک و وزە و زنجیرەکانی پشتگیری بەهێزتر دەکات. لەم چوارچێوەیەدا جەخت لەسەر پڕۆژەی "ڕێگای گەشەپێدان" دەکەینەوە کە نزیکە لە تەواوبوون، نموونەیەکی پراکتیکییە بۆ ئەم ئاراستەیە و دەکرێت ببێتە بنەمایەک بۆ هاوبەشی ڕاستەقینەی عەرەبی.

عێراق خۆی وەک یاریکەرێکی تەنها نابینێت، بەڵکو وا دەبینێت کە ڕۆڵی ڕاستەقینەی لە کۆکردنەوەی براکاندا، گەڕاندنەوەی متمانە بە دامەزراوەکانی کاری عەرەبی و دامەزراندنی سەردەمێکی نوێ لە هاوبەشی سیاسی و ئابووری دایە. ئاسایشی نەتەوەیی عەرەبی یەکپارچەیە و ناکرێت بەبێ هاوکاری کردەیی و سیاسەتی هاوسەنگ و دامەزراوەی بەهێز کە بەرژەوەندییە باڵاکانی نەتەوە دەپارێزێت، بەدی بهێنرێت.

ئێمە ئەمڕۆ تەنها عێراق بوونیاد نانێینەوە، بەڵکو بەشداری لە دووبارە نەخشاندنی ڕووخساری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەکەین، لە ڕێگای سیاسەتی دەرەوەی هاوسەنگ و سەرکردایەتی هۆشیار و دەستپێشخەری گەشەسەندن و هاوبەشی ستراتیژی. لە بەغداوە، بانگێک ئاراستەی هەموو پایتەختە عەرەبییەکان دەکەین: کاتی ئەوە هاتووە کە لە سەرەتاوە دەست پێبکەینەوە، لەسەر زەمینەیەکی نوێ و میتۆدێکی نوێ و ئیرادەیەکی نوێ.

بەغدا، پایتەختی فیکری عەرەبی و مێژووی هاوبەش، باوەشی دەکاتەوە بۆ لووتکەی عەرەب و دڵنیایە کە ئەوەی کۆمان دەکاتەوە زیاترە لەوەی کە جیامان دەکاتەوە، لەبەردەممان دەرفەتێکی بەنرخ هەیە بۆ داڕشتنی داهاتوویەکی پتەوتر و شکۆدارتر بۆ گەلەکانمان.