دیالكتیكی دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆن و دۆخی حوكمڕانیی تەندروست

دیالكتیک بە مانای كار و كاردانەوەی نێوان دوو هاوكێشە و لەوێوە لە دایكبوونی دۆخی سێیەم دێت، واتە كاردانەوەی نێوان بابەتەكان و بیرۆكەكان لە كۆمەڵگادا دەبێتە هۆی دروستبوونی دۆخێكی دیكە كە دۆخی فەزای گشتییە.

 

ئەم بەر یەككەوتنە نیشانەی ئەوەیە كۆمەڵگا چەقی نەبەستوە و بەرەو پێشەوە دەڕوات، بۆیە (دیالكتیک) بەریەکكەوتنی دژەكانە بۆ بەرهەم هێنانی فەزای هاوبەش.

 

لێرەوە دەتوانین بوونی ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات (حكومەت) لە هەر كۆمەڵگایەكدا بە جۆرێك لە دیالكتیک (جەدەل) ( بەریەکكەوتن و كار و كاردانەوە) بچوێنین، كە لە ئاكامدا دەبێتە هۆی بەهێزبوونی ئەو كۆمەڵگایە و بەرەوپێشچوونی.

 

ئەو رەوشەی لە كوردستان بەتایبەت لەپاش 2009 دەگوزەرێ دەكرێ بەم شێوەیە ببینرێت بە مەرجێک لە چوارچێوەی پرنسیپە نیشتیمانییەكان و لە جوگرافیای هەرێمی كوردستاندا بجوڵێتەوە و لێی دەرنەچێت.

 

ئەم مەرجەش مەرجی ئێمە نییە بۆ ئەم جەدەلیەتە سیاسییە، بەڵكو هەر خۆی بەشێكە لە بونیاد و سروشتی ئەو حاڵەتە، واتە بەبێ چوارچێوەیەكی پرنسیپیی، ململانێی سیاسی لە كۆمەڵگەدا ناكرێت.

 

نەبوونی ئەم چوارچێوەیە بە سادەیی وەک ئەوە وایە بتەوێت یاری بكەیت بەڵام هیچ هێڵ و سنوور و بنەمایەک دیاری نەكەیت بۆ یارییەكەت، ئێ یارییەكە ناكرێ.

 

ئەم دیالكیتكە بەم شێوەیەیە؛ حكومەت كاری خۆی دەكات و لە بەرامبەردا ئۆپۆزسیۆنیش كاری خۆی دەكات، لەمەشەوە ئەو فەزایە دروستدەبێت كە پێی دەوترێت دیموكراسی و هەر ئەمەش خۆی بەشێكە لە نەتەوە و نیشتیمانسازی.

 

بە پێی تەفسیری فەیلەسوفی ئەڵمانی هیگڵ بۆ دیالكتیك (هەر بیرۆكەیەك دژەكەشی لەگەڵ خۆیدا بەرهەم دێنێ) بەم پێیە هەركاتێک دەسەڵات دەجووڵێتەوە ئۆپۆزسیۆنیش كاردانەوەی دەبێت.

 

بەدەر لە رەخنەكان لە ئاست و كوالیتی كارو كاردانەوەی هەر لایەک ئەوەی ئێستا ئێمە دەیبینین لە كۆمەڵگای كوردستاندا ئەم حاڵەتەیە و ئەمەش حاڵەتە تەندروستەكەیە و دەبێ بەرگەی ئەو ململانێیەش بگرین. 

 

دەسەڵات پرۆژە دەكات پایەكانی كۆمەڵگای مۆدێرن و حوكم بونیاد دەنێت بەرژەوەندییەكانی هاووڵاتییان تەحقیق دەكات ئۆپۆزسیۆنیش رەخنە و ناڕەزایەتی هەیە.

 

ئەمە لە دەرەنجامدا فەزایەك دەخوڵقێنێ كە فەزای دیموكراسی و دەستەبەربوونی باشتری بەرژەوەندی هاووڵاتییانە بەمەرجێک هەردوولا چاویان لەم ئامانجە بێت.

 

ئەو گفتوگۆیەی لە نێوان بەرهەم ساڵح وەك سەرۆكی یەكێک لە كابینەكانی حكومەتی هەرێم و نەوشیروان مستەفا وەک سەركردەی ئۆپۆزسیۆن لە ساڵانی رابردوودا دروستبووە هەر گوزارشتە لەم هاوكێشەیە.

 

بەرهەم ساڵح گلەیی دەكات لە نەوشیروان مستەفا؛ من هەر پرۆژەیەک دەكەم ئێوە دژایەتی دەكەن.

 

نەوشیروان مستەفاش كە بە سروشت رستەكانی زۆر درێژ نەبوون و ئەناڵیزەی نەدەكردن بە كورتی دەڵێت: ئەگەر تۆ هەموو سەرشەقامەكان بكەیت بە چراخان ئەوا ئێمە بە خەڵك دەڵێین بە ژێریا مەڕۆن توشی شێرپەنجە ئەبن.

 

ئەم وەڵامە كە ئاوا بە سادەیی وەك دژایەتیەكی شەخسی دەردەكەوێ، لە بنەڕەتدا باسكردنە لە رۆڵی ئۆپۆزسیۆن و شوێنی لە هاوكێشە سیاسیەكەدا، واتە كاری ئۆپۆزسیۆن رەخنەیە و بەس.

 

گرنگە ئەمەش بڵێین: بێگومان كە بەم شێوەیە رۆڵی حكومەت و ئۆپۆزسیۆن دیاری دەكەین ئەوە بەو مانایە نایەت ئیتر هەموو كات هەردووكیان لەسەر هەقبن نەخێر.

 

 بەڵكو هەر وەك چۆن دەسەڵات بەرپرسە لە كار و پرۆژە و ئەركەكانی لە بەرامبەر خەڵكدا، بەهەمان شێوە ئۆپۆزسیۆنیش ئەگەر نەزانێ چۆن ئەركی خۆی جێبەجێ دەكات وچۆن تەوقیتەكان هەڵدەبژێرێت و چۆن گوتاری خۆی ئاراستە دەكات ئەویش دووبارە باجی ئەمە دەدات. ئەركی نووسەر و شرۆڤەكارانیش ئەوەیە هەڵسەنگاندن بۆ رۆڵی هەرلایەكیان بكەن.

 

بە بۆچوونی من لە ئێستادا ئۆپۆزسیۆن باجی نەبوونی گوتارێكی تەندروست دەدات، گوتارێك هیچ چوارچێوە و عەقڵانیەتێكی تێدا نییە بەڵام لێرەدا باسەكەمان ئەوە نییە.

 

بۆیە ئەوەی ئێستە ئێمە دەیبینین لە جەدەلیەتی نێوان حكومەت و ئۆپۆزسیۆن حاڵەتێكی تەندورستی هەركۆمەڵگایەكی دیموكراسی یان لەسەر رێی دیموكراسی و بونیادنانی پایەكانی دەوڵەتی كراوە و مۆدێرنە. 

 

هەر كام لەم دوولایەش لە دەرەنجامدا باجی راست و هەڵەی خۆیان لەلایەن خەڵك و لەسەر سندووقەكانی دەنگدان وەردەگرنەوە، هاووڵاتییانیش ئازادن پشتگیری خۆیان بە كام لا دەبەخشن.