ململانێی چین و ئەمریکا بۆ دەستگرتن بەسەر وزەی عێراقدا چڕ دەبێتەوە

ئاڤا نیوز

کێبڕکێی نێوان ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و چین بۆ بەدەستهێنانی هەژموون بەسەر سەرچاوە زەبەلاحەکانی وزەی عێراقدا گەیشتووەتە ئاستێکی نوێ. لە کاتێکدا چین لەڕێگەی بەرهەمهێنانی نەوت و پڕۆژەی ژێرخانییەوە پێشەنگی گرتووە، ئەمریکا و هاوپەیمانەکانیشی وەبەرهێنانەکانیان لە هەرێمی کوردستان و باشووری عێراق زیاد دەکەن بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی کاریگەرییەکانی چین و ڕووسیا.

بڵاوکراوەی فەرمی: نەبیل مەرسوومی، شارەزای ئابووریی عێراق لە پۆستێکی لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی فەیسبووک نووسیویەتی: بەپێی ئامارەکان، چین ئێستا باڵادەستییەکی بەرچاوی لە کەرتی وزەی عێراقدا هەیە؛ زیاتر لە یەک لەسەر سێی یەدەگی نەوت و گازی سەلمێنراوی عێراق و دوو لەسەر سێی بەرهەمی ئێستای لەلایەن کۆمپانیا چینییەکانەوە بەڕێوەدەبرێن. ئەمەش بە واتای ئەوە دێت کە کۆمپانیا چینییەکان کۆنترۆڵی نزیکەی 24 ملیار بەرمیل یەدەگی نەوتیان هەیە و ڕۆژانە نزیکەی 3 ملیۆن بەرمیل نەوت بەرهەم دەهێنن.

ڕێککەوتنەکە بەم شێوەیەیە: لە دیارترین پڕۆژەکانیدا، کۆمپانیای (جیو-جەید)ی چینی زنجیرەیەک گرێبەستی گەورەی واژۆ کردووە کە کۆنترۆڵی یەکەم پڕۆژەی وزەی یەکخراو لە عێراقدا دەداتە پەکین. پڕۆژەکە پەرەپێدانی کێڵگەی نەوتی "توبا" لە بەسرە لەخۆدەگرێت بۆ بەرزکردنەوەی بەرهەمی لە 20 هەزار بەرمیلەوە بۆ 100 هەزار بەرمیل لە ڕۆژێکدا، لەگەڵ دروستکردنی پاڵاوگەیەکی پێشکەوتوو بە توانای 200 هەزار بەرمیل لە ڕۆژێکدا، و کارگەیەکی پترۆکیمیاوی.

هەنگاوە پێچەوانەکانی ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی

لە بەرامبەردا، ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی فشار دەکەن بۆ کەمکردنەوەی پەیوەندییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ کۆمپانیا چینی و ڕووسییەکان و وەبەرهێنانی ستراتیژی ئەنجام دەدەن. لە باشوور، دیارترین گرێبەست، پڕۆژە 27 ملیار دۆلارییەکەی کۆمپانیای "تۆتاڵ ئێنێرجی"ی فەرەنسییە کە پەرەپێدانی کێڵگەی "ئەرتاوی" و وەبەرهێنانی گازی هاوەڵ لەخۆدەگرێت.

هەرێمی کوردستان گۆڕەپانی سەرەکیی کێبڕکێکە

هەرێمی کوردستان بووەتە چەقی سەرەکیی کێبڕکێکە. لە مانگی ئایاری ڕابردوودا، هەرێمی کوردستان دوو گرێبەستی گەورەی بە بەهای 110 ملیار دۆلار لەگەڵ دوو کۆمپانیای ئەمریکی واژۆ کرد، لەوانە:

• کۆمپانیای میران ئێنێرجی: بۆ پەرەپێدانی کێڵگەکانی "کوردەمیر" و "تۆپخانە".

• کۆمپانیای وێسترن زاگرۆس: بۆ پەرەپێدانی کێڵگەی "میران" هەروەها دەستیکردووە بەکارە سەرەتاییەکان لە کێڵگەی گازی "کۆرمۆر".

زانیاریی تایبەت: بەپێی زانیارییەکان، کێڵگەی تۆپخانە نزیکەی 5 تریلیۆن پێ سێجا گاز و 9 ملیۆن بەرمیل نەوتی تێدایە و کێڵگەی میرانیش 8 تریلیۆن پێ سێجا گازی هەیە. چاوەڕوان دەکرێت لە ماوەی 18 بۆ 20 مانگی داهاتوودا، ڕۆژانە نزیکەی 50 بۆ  70 ملیۆن پێ سێجا گاز لەم کێڵگانە بەرهەم بهێنرێت.

پلانی داهاتوو: گازی کوردستان بۆ ئەوروپا

لە نوێترین پێشهاتدا، بەرپرسانی وەزارەتی وزەی ئەمریکا لە هەولێر سەرقاڵی تاوتوێکردنی پەرەپێدانی کێڵگەی گازی "شیواشۆک"ن لە ناحیەی تەقتەق، کە یەدەگەکەی بە 8 تریلیۆن پێ سێجا دەخەمڵێندرێت. پلانی ستراتیژی ئەوەیە کە ئەم کێڵگەیە بکرێتە "دووانەی کێڵگەی کۆرمۆر" بە مەبەستی هەناردەکردنی گازی سروشتی بۆ ئەوروپا. ئەمەش ڕەهەندێکی جیۆپۆلەتیکی گرنگ بە ململانێکە دەبەخشێت و عێراق دەکاتە گۆڕەپانێکی سەرەکی لە یاریی وزەی جیهانیدا.