توێژینەوەیەكی زانستی: چیای زاگرۆس كاریگەری لەسەر ڕۆچوونی خاكی عێراق هەیە

ئاڤا نیوز

توێژینەوەیەكی نێودەوڵەتی ئاشكرای دەكات، هەڵكەوتنی زنجیرە چیاكانی زاگرۆس لە ناوچەكانی ڕۆژهەڵات و باشووری كوردستان بە درێژایی ملیۆنان ساڵ كاریگەری لەسەر ڕۆچوونی خاكی عێراق هەبووە.

وێنە گەورەكە: تیمێکی توێژینەوەی نێودەوڵەتی، توێژینەوەیەکیان لە زانکۆی 'گۆتینگن' لە ئەڵمانیا کرد و چەند دەرئەنجامێکی سەرسورهێنەریان بۆ دەرکەوت؛ لەبارەی هۆكاری ڕۆچوونی نائاسایی زەوی لە عێراق، كە لەڕووی زانستییەوە بە داتەپینی پلێتی زەریایی تێتیس ناوبراوە و كەوتووەتە ژێر كاریگەری توێكڵی ڕەق كە بە پلێتی كۆنی ئۆقیانووس دەناسرێت.

ڕاگەیێنراوی فەرمی: بەپێی بڵاوکراوەی گۆڤاری زەوی ڕەق، پلێتی کۆنی ئۆقیانووس ناسراو بە "ئۆقیانوسی تێتیس "Ocean Tethys کە دەکەوێتە نێوان کیشوەرەکانی ئۆراسیا و نیمچە دوورگەی عەرەبی، بەشێوەیەکی ئاسۆیی لەژێر ڕووی زەویدا لێک دەترازێن، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی کێشانی نائاسایی لە ناوچەکەدا ڕووبدات.

چی ڕوودەدات: لەگەڵ جووڵەی کیشوەرەکان بەرەو یەکتر لە ماوەی ملیۆنان ساڵدا، پلێتە زەریاییەکان دەخلیسکن تا قووڵایییەکی زۆر لەژێر ڕووی زەویدا، لە کۆتاییدا کیشوەرەکان تووشی پێکدادان دەبن و بەردەکانی لێوارەکانیان بەرز دەبنەوە و زنجیرە شاخێکی بەرفراوان دروست دەکەن وەک چیای زاگرۆس.

بۆچی گرنگە: ئەنجامەکان ئەوەیان دەرخستووە، ئەو نوێگەرییە جیۆداینامیکییەی کە لەلایەن توێژەرانەوە پەرەی پێدراوە، نەک تەنها پەرەسەندنی ڕووی زەوی ڕوون دەکاتەوە، بەڵکو دەتوانێت لە بوارەکانی دیکەدا بەکاربهێنرێت، لە نموونەی؛ گەڕان بەدوای سەرچاوە سروشتییەکان، لەوانەش نەوتە کانزاییەکان و وزەی گەرمی زەوی، ئەمە جگە لە باشترکردنی هەڵسەنگاندنی مەترسییەکانی بوومەلەرزە.